Mẹ tôi bán tạp hóa. Cứ mỗi lần thấy có người vào mua nước uống thì tôi lại thấy có gì đó ngồ ngộ. Hồi nhỏ muốn uống nước thì chạy ra hè múc nước trong lu, còn nếu lỡ đang đi ngoài đường thì có thể ghé vào đâu đó xin nước uống, trong số các sự vật phải mua, chưa bao giờ có chuyện phải mua nước.
Hóa ra cái lu nước bên hè đã hóa dĩ vãng tự thuở nào. Ngày xưa, nhà ai dù giàu hay nghèo đều phải có một hàng lu đựng nước. Lu đựng nước uống và lu đựng nước sinh hoạt hằng ngày. Lu đựng nước thường là lu mái dú (hay “mái vú”) có cái bụng phình to có thể chứa đến năm đôi nước (Đối với lu thì người ta không tính thể tích mà chỉ tính xem đựng được bao nhiêu đôi nước mà thôi). Ngoài lu mái dú còn có lu da lươn, lu da lươn màu vàng miệng nhỏ hơn, ốm và cao hơn lu mái dú, trên vai lu thường có đắp nổi hình rồng. Lu da lươn chứa được khoảng ba đến bốn đôi nước.
Lu chủ yếu là trữ nước mưa để cả gia đình uống qua cả mùa nắng cho nên phải là một hàng lu dài có khi hơn cả chục cái. Mùa mưa đến, bỏ qua những cơn mưa đầu mùa, đến giữa mùa, khi mưa bắt đầu già già, mẹ tôi bắt thằng em trai tôi trèo lên nóc nhà dùng bàn chải kỳ cọ cái máng xối. Chờ đến những cơn mưa lớn nó có nhiệm vụ ra hứng nước mà đổ đầy vào cả hàng lu. Nước mưa để càng lâu uống càng ngọt, cho nên mẹ tôi phải thường đánh dấu lu nào uống trước, lu nào uống sau. Còn lu đựng nước sinh hoạt thì không cần nhiều chỉ cần một đến hai cái là đủ. Nước sinh hoạt thường là nước sông (Hồi ấy nước sông còn trong lắm). Ba tôi thường chờ nước lớn mà lấy thùng xách vào, nhưng con nước thì có biết gì ngày đêm. Nước lớn ban ngày ba tôi còn đỡ cực chứ ban đêm mà nghe tiếng ba tôi đi xách nước là bao giờ tôi cũng giật mình tỉnh giấc.
.jpg "Những cái Lu của Mẹ 5")
Thời đó làm gì có quạt máy chứ nói chi đến máy lạnh. Mà mùa nắng thì kéo dài, những buổi trưa nóng bức trẻ con chúng tôi thường chui vào trong cái kẹt lu (Khoảng trống giữa hai cái lu), ôm cái bụng lu, áp mặt vào mà tận hưởng cái mát đến tê người. Hễ có cái lu nào hết nước thì đứa nào cũng giành lấy, chỏng đầu vào hét alô alô nghe cho sướng lỗ tai.
Hết thời nước mưa, đến thời nước giếng lu vẫn còn được xài chứ đến cái thời nước máy và nước uống đóng chai thì lu chính thức vào dĩ vãng. Nhà tôi cũng thế, hàng lu cứ ngắn dần đi cuối cùng chỉ còn một cái, mẹ tôi tiếc giữ làm kỷ niệm. Nhưng nó cứ nằm lăn lóc vô dụng rồi cuối cùng tôi cũng không nhớ là nó mất đi đâu.
